تاج محل که معروف‌ترین جاذبه گردشگری کشور هند به شمار می‌رود جزء عجایب هفتگانه جهان می‌باشد که سالانه گردشگران بسیاری از سراسر جهان از آن دیدن می‌کنند. علیرغم ساختار نمادین این بنای باشکوه، بسیاری از تاریخچه آن در هاله‌ای از ابهام است. در ادامه مقاله هشت مورد از اسرار و شگفتی‌های تاج محل را آورده ایم که احتمالا نمی‌دانسته اید.

پیشینه تاریخی تاج محل

بنای زیبای تاج محل هند

قبل از صحبت درباره اسرار تاج محل، ابتدا پیشینه تاریخی مختصری از این بنا را بازگو می‌کنیم. بنای تاج محل به دستور شاه‌جهان، پنجمین امپراتور گورکانی هند برای یادبود همسر ایرانی‌تبارش «ارجمند بانو بیگم» مشهور به «ممتاز محل» که در سال ۱۶۳۱میلادی در سفری به هنگام وضع حمل فوت کرد، در شهر آگرای هند بنا شده است.
موقعیت قرارگیری این بنای باشکوه در مجاورت رود یامونا و در یک باغ بسیار مفرح و زیباست. گفته شده است که شاه جهان برای ساخت این بنای عظیم ۲۰ هزار کارگر را از جمله سنگ تراشان، معماران، طراحان، نقاشان و بسیاری از هنرمندان دیگر را از کشورهایی مانند ایران، آسیای میانه، هند و سایر کشورهای اطراف به کار گرفته است. برای حمل سنگ‌های تاج محل از 1000 فیل کمک گرفته شده است و همچنین بهترین سنگ‌های مرمر از راجستان، افغانستان، ‏تبت و چین آورده شده است. ساخت بخش‌های اصلی تاج‌محل از سال ۱۶۳۲ تا ۱۶۴۸ میلادی بوده و در نهایت دروازه اصلی جنوبی، محوطه بیرونی و شبستان‌های آن در سال ۱۶۵۳ میلادی به پایان رسیده است. این عمارت باشکوه و مجلل سراسر از سنگ‌های مرمر ساخته شده و از جمله شاهکارهای برجسته هنر معماری هندوستان به شمار می‌رود. همچنین دست‌نوشته‌هایی با خطاطی‌های ایرانی نیز در برخی از بخش‌های عمارت مانند ورودیه‌ها، دیواره‌ها و سردرها قابل رویت است که حاوی اشعار و یا آیات مقدس می‌باشد که بیشتر میتوان در سفر هند از آن مطلع شد.

تاج محل در نظرسنجی بزرگ جهانی در سال ۲۰۰۷ میلادی در شمار یکی از عجایب هفتگانه جهان در دوران حاضر شناخته شد.

1. ترفندهای خطای دید در سراسر تاج محل به چشم می‌خورد.

معماران و صنعتگران تاج محل استاد تناسب و ترفندهای خطای چشم بودند. به عنوان مثال هنگامی که برای اولین بار به دروازه اصلی که تاج محل را قاب می‌گیرد نزدیک می شوید، بنای یادبود فوق العاده نزدیک و بزرگ به نظر می رسد. اما هرچه نزدیکتر می شوید، اندازه آن کوچک می شود که دقیقاً برعکس چیزی ست که انتظار دارید. همچنین اگرچه مناره‌های اطراف مقبره کاملاً قائم به نظر می‌رسند، اما برج‌ها در واقع به سمت بیرون متمایل هستند، که هم از نظر شکل و هم از نظر عملکرد بسیار مناسب است: علاوه بر اثربخشیدن به تعادل و زیبایی، مناره‌ها در صورت وقوع زلزله، به سمت خارج می‌افتند و آسیبی به بنای اصلی وارد نمی‌شود.

2. مشهورترین افسانه احتمالاً نادرست است.

بنای زیبای تاج محل هند

طبق یک افسانه مشهور، شاه جهان به شدت خواستار آن بود که مقبره یک شاهکار نفیس و بی‌همتا باشد و نمونه‌ای مشابه آن ساخته و الگوبرداری نشود. شاه جهان برای اطمینان از اینکه هیچ کس نمی تواند زیبایی‌های تاج محل را دوباره خلق نکند، دستور می‌دهد تا دست‌های صنعت‌گران و معماران را از تن جدا و چشمان برخی را کور کنند! علیرغم رواج این داستان وحشتناک، مورخان هیچ مدرکی برای اثبات این داستان پیدا نکرده اند، هرچند که اثبات این قضیه، هیجان این تراژدی عاشقانه را افزایش می‌دهد.

3. هر دو مقبره خالی است.

در داخل تاج محل، آرامگاه‌های یادبود ممتاز محل و شاه جهان در یک محفظه هشت طرفه تزئین شده با منبت کاری با سنگهای نیمه قیمتی و صفحه مشبک مرمر قرار دارد. اما این بناهای با شکوه فقط برای نمایش هستند: مقبره‌های واقعی که اجساد شاه و همسرش در آن‌ها قرار دارد، در یک اتاق مهر و موم شده، در همکف باغ قرار دارند. در اسلام، قرار دادن جسد در تابوت و قبرهای تزیین‌شده ممنوع است. با توجه به همین موضوع، جسد ممتاز و شاه جهان در زیرزمین تالار واقع است.

4. تاج محل تقریبا به طور کامل متقارن است.

تاج محل اوج معماری مغول است که با تقارن بی عیب و نقص مطابق با آموزه های سبک همان دوره ساخته شده است. مناره‌ها از چهار وجه مقبره گنبدی شکل برافراشته شده‌اند و یک آبراه مرکزی در محوطه باغ، عمارت اصلی تاج محل را منعکس می کند. انعکاس ساختمان در آب یکی از جاذبه‌ها و زیبایی‌های تاج محل به شمار می‌رود. این باغها - نمایشی زمینی از بهشت - به چهار ربع تقسیم شده اند و ساختمانهای دوقلوی ماسه سنگ قرمز (یک مسجد رو به شرق و یک مهمانسرای رو به غرب) هماهنگی متعادلی به مجموعه آرامگاه می بخشد. یک استثنا وجود دارد. آرامگاه یادبود شاه جهان به طور خاص در غرب محور مرکزی قرار دارد و تعادل را از بین می برد. این محل عجیب برای قرار داشتن بنای یادبود او باعث شده است که بسیاری تصور کنند او اصلاً قصد دفن در آنجا را نداشته است. در طراحی تاج محل از طراحی گور امیر (قبر تیمور در سمرقند)، قبر همایون (در دهلی)، قبر اعتمادالدوله و مسجدجامع خود شاه جهان در دهلی الهام گرفته شده است.

5. شستشوی نمای تاج محل به صورت مداوم انجام می‌شود.

تاج محل در شهر آگرا در کشور هند

با گذر زمان و آلودگی هوا، نمای درخشان مرمر سفید تاج محل که به زرد مایل به قهوه ای متمایل می‌شود. در این شرایط با یک ماسک از بین برنده غبار به نامmultiani mitti  که دستورالعملی سنتی دارد و توسط زنان هندی ایجاد درخشندگی استفاده می شود، شسته شده و بعد با آب گرم و برس ادامه شستشو انجام می‌شود. پس از آن لکه‌های تاج از بین می‌روند و درخشش آن دوباره برمی‌گردد. همچنین برای کنترل تأثیر وخامت ناشی از آلاینده‌های جوی، یک ایستگاه مانیتورینگ هوا نصب شده است که به طور مداوم بر کیفیت هوا نظارت دارد و عوامل پوسیدگی را کنترل می‌کند. با مراقبت‌های جدی هند از این بنا، تاج محل توانسته است بدون آسیب‌دیدگی در طول تاریخ جان سالم به در ببرد و همین امر باعث تحسین آن شده است.

6. بنای تاج محل در طول روز تغییر رنگ می دهد.

یکی از شگفتی‌های بنا این است که در ساعت‌های مختلف روز رنگ‌های مختلفی پیدا می کند به طوری که در هر زمان از روز رنگ آن با زمان دیگر فرق دارد. از طلوع فجر تا غروب خورشید مقبره را دگرگون می‌کند. در هنگام صبح به هنگام طلوع آفتاب به رنگ صورتی، در عصر به رنگ سفید شیری و در شب وقتی نور ماه روی آن می‌افتد به رنگ طلایی است. عصرها، تاج می‌تواند آبی شفاف به نظر برسد. بلیط‌های ویژه حتی برای نمایش ماه کامل و کسوف فروخته می‌شوند. گفته می‌شود استفاده از چنین ایده‌ای در این بنا نشان‌دهنده ذات تغییرپذیر انسان است که این مسئله در اخلاق و رفتار همسر شاه‌جهان کاملا نمود داشته است. 

7. دومین تاج محل با سنگ مرمر سیاه در حال برنامه ریزی برای ساخت بود.

بعضی از دانشمندان معتقدند محل عجیب بنای یادبود شاه جهان به علت آن بوده که او قصد داشته یک تاج محل به رنگ سیاه که با سنگ مرمر سیاه ساخته شده است در آن طرف رودخانه یامونا بسازد و این دو تاج را با پلی به هم وصل کند. اما بعضی دیگر این فرضیه را رد کرده اند. زیرا که اولا به علت ساخت بنای تاج محل خزانه‌های کشور تا حد زیادی خالی شده بود و این بنا هزینه بالایی برای شاه جهان در پی داشت و امکان ساخت یک تاج محل دیگر آن هم با سنگ مرمر سیاه که از مرمر سفید کمیاب‌تر و گران‌تر است وجود نداشت. دوما کار ساخت آن بنا به عمر شاه قد نمی‌داد و شاه می‌دانست پسرش هرگز ساخت آن را تمام نخواهد کرد. در نهایت اتفاقا پسرش او را از سلطنت برکنار کرده و شاه جهان 8 سال پایانی عمرش را در اسارت در قلعه آگرا گذراند.

8. تاج محل به همان اندازه که نماد عشق بود نماد قدرت نیز بود.

گزارش ها نشان داده است که شاه جهان به عنوان یک رهبر بیش از رمانتیک بیرحم بود. تاج با تمام ارتباطی که با ارادت و اشتیاق داشت، منبع تبلیغ نیز بود. تقارن منظم مجموعه نمادی از قدرت مطلق است - کمال رهبری مغول. همچنین مقیاس بزرگ و اسراف (کریستال ، لاجورد ، سنگ مرمر ، فیروزه) فقط باعث شکوه و جلال سلطنت شاه جهان شد.

سفر به هندوستان سرزمین هزار رنگ به سبک الفبای سفر

آشنایی با ناشناخته های هندوستان

گشت و گذاری بی نظیر در هندوستان

با شگفت انگیزترین جاذبه های تاریخی هند آشنا شوید